3-Vie du Cercle Occitan Narbona

La bona annada per 2023

del Guiton

Es passada dempuèi de temps l’espòca ont las familhas entièiras vivián tota sa vida dins lo
vilatge.
D’aquel temps, la jornada del primièr de l’an èra consacrada a faire la visita als papetas e a las
mametas, als oncles e a las tantas, als cosins e a las cosinas per li dire la bona annada.
Los pichonets fasián un poton als pus vièlhs e recebián una pèça de 100 francs per anar al
cinema veire lo film de Tarzan per los dròlles… o « Violetas imperialas » per las
dròllas…quand èra pas per crompar a l’amagat un paquet de P4 al burèu de tabat !
Los joves mascles avián dreit al « veiron » d’una liquor preparada per l’occasion amb de tres-
sièis, de siròp de sucre e un botelhon « d’extrait Jaume » a la vervena, a l’avelana o a
l’agranhon… e acabavan la virada de la bona annada gaireben totes bandats, amb un mal de
cap que durariá fins a l’endeman !
Las filhas a marida rescapavan pas al veire de quinquinà que deviá las fortificar… o a la
cartagena coma primièira iniciacion a las doçors de la vida.
E d’ostal en ostal, dins la lenga nòstra se disiá la formula consacrada que cambiava segon la
persona a visitar :
- Bona annada, Papeta. Bona santat… e quand arribarà l’an que ven, se sèm pas mai,
que siàguem pas mens !
- Bona annada, Mameta. Que l’annada passe plan planeta… e que siàgue seguida de
fòrça autras tant que lo bon Dieu voldrà !
- Bona annada, l’Oncle. Plan granada… e que l’an novèl te garde la vista e lo passerat !
- Bona annada, ma granda Filha. Plan acompanhada… e que l’an novèl te tire de son
capèllo galant que te farà lo camin bèl.
- Bona annada, mon Gojat. E que l’annada novèla te mene la fiançada que te cantarà la
cançon bèla !
- Bona annada, Pichonet. Profita plan de ta joinessa qu’es lomelhor moment de la vida.
Pr’aquò, trabalha plan a l’escòla e passa lo certificat qu’auràs una bona plaça pus tard.
A l’espòca que vos parli, i aviá pas encara la television per nos dire que lo primièr de l’an ven
de picar al relòtge de la carrièira Conhac-Jai que, coma ba sabètz, es venguda ara lo centre del
monde…
De tot biais, al vilatge, se fasiá lo reganhon solament per Nadal… e a mièja nuèit per la Sant
Silvèstre, après la partida de lòtò al cafè Bilhès, lo monde anavan al lèit.
Es lo pol de Taralhan, o d’endacòm mai, qu’apunta d’alba anonciava l’an novèl a grands còps
de gargalhòl. Lo polèra pas dels mai optimistes. Cridava : « Serèm paures ongan ! »
Tanlèu l’ausir, lo polh de Malmolièiras li respondiá : « Ongan, ne serà coma de cada an ! »
Desrevelhats, totes los pols de Mader, de las Bugadèlas o de Laquiron se i metián :
« Pauressètz, paures demoraretz ! Los que vos govèrnan valon pas res ! »
E atal, una annada de trabalh per se ganhar lo crostet tornava començar.
Segur qu’al jorn de uèi, las causas an plan cambiat.

Es pro rare que i aja encara las tres generacions dins lo mèsme ostal o dins lo mèsme vilatge.
Los cosins fan sa vida sens nosautres. Amb dos o tres d’aqueles, nos telefonam. Los mai
tecnologizats mandan un « email » per internet a tota sa lista… un tèxte impersonal, valable
per tot lo monde e trapat lo mai sovent sus « Fessa-boc ».
Quauques-uns, los mai tradicionalistas, mandan encara de cartas postalas que se semblan
totas : un paisatge coma se’n vei pas pus per la causa del recaufament climatic … un vilatge
d’autres còps amb de nèu sus teulats e suls aubres, un òme de nèu amb una caròta en guisa de
nas, doas pèiras per los uèlhs e un capèl de palhasul cap… e de dròlles en libertat que fan la
descenta d’un marge gelat amb una lisa.
Totaquò es pas d’un gost terrible, mas aquelas cartas postalas an lo merite de donar encara un
pauc de trabalh als darnièrs factors que, fauta de corrièrs a distribuïr, seràn benlèu oblijats
dins lo corrent de l’annada novèla de portar los repaisses del SIVÒM als vièlhs que se pòdon
pas pus faire la cosina totes sols… o, pendent la tornada amb sas petarèlas electricas, de prene
en fòtò los traucs sus las rotas de la comuna per los senhalar al Conse del vilatge.
- Per passar del darnièr jorn d’una annada al primièr jorn de l’autra, de qué nos demòra
coma rite per qu’ajam lo sentiment que quicòm de novèl comença ?
- Lo discors costumièr del President de la republica que promet una annada de primièira
a tot lo monde… e que digús lo crei pas pus.
- Una indigestion d’ustras tocadas per la malaiga e una caganha de guda al fetgegràs
d’aucas embucadas en China amb de farina de pangòlin.
- Un mal de cap donat per lo « Champagne » del Peró crompat en promocion al
« Midèl »…
- o la malautiá de la sòm pescada en agachant lo « Show » de la Sant Silvèstre animat
per Stefan Bèrn a la television.
- Un novèl calendièr dels pompièrs penjat a un clavèl de la muralha e, pendent quauques
jorns, de chècs a refaire que i aurem marcada dessús per abitud la data de 2022 a la
plaça de 2023.
Pasmens, per que totes los jorns a venir siàgon pas totes tristonets coma de brabes que venèm
de passar, e per ensatjar de faire cambiar las causas, cal conservar los paucs de rites occitans
que nos demòran e continuar de dire la bona annada dins la lenga nòstra a totes los qu’aimam
e mai a los qu’aimam pas.
Anam ensatjar de pas tròp ne doblidar.
Bona annada !

Bona annada
- A totes los òmes de la tèrra e a totas las femnas del monde, mas pas als Marcians
amagats al mitan del tropèl.
- A totes los papetas e las mametas que vòlon demorar joves.
- A totes los vièlhs que demòran sols.
- A totas las maires que fan viure l’ostal e atotes los nenons portaires d’esper.
- A totes los paires qu’espèran çò de melhor per la familha.
- Als cosins e alsvesins,
- E tanben a la vesina qu'es un pauc coquina...
- A los que son al caud…e de caufatge a los que son defòra.

- A los que son malauts e que vòlon se’n sortir.
- A los que son partits luènc e que voldrián tornar lèu.
- A los que se son trompats de rota e que cèrcan lo camin.
- A los que son perduts sus de batèus abandonats.
Bona annada...
- A totes los qu’aiman de faire la fèsta e a los qu’aiman la patz e la tranquillitat.
- Als musicaires que fan dançar los amoroses e los que lo son pas.
- Als jardinièrs que fan possar lo legum e las flors.
- Al gos e al gat, a las bèstias de l’ostal, de la bòria e de la garriga.
- Als canards de l’estanh, als torges, a las palombas e a totes los aucèls de l’aire, mas
pas als estronèls qu’an pres la tissa de venir dormir dins los aubres de la vila e que nos
emmerdan.
- Als pescaires, als caçaires, a los qu’aiman lo rugbí e als defensors de nòstras
tradicions.
- A los que creson al bon Dieu… e a los que creson pas.
- A los qu’an encara un cervèl per pensar totes sols e qu’an pas besonh de digús per li
dire çò que devon pensar.
- A los que denoncian lo fanatisme e que se baton contre l’escurantisme.
- A los que vòlon dobrir las escòlas e las universitats als dròlles e a las dròllas del
monde entièr.
Bona annada 
- a vosautres que vos sentissètz occitans, e que l’article 2 de la Constitucion vos fa
cagar…
- Vos que fasètz viure e espelir la polida lenga nòstra, que demandatz una plaça per ela
dins las escòlas, a la television e dins la vida publica.
- Vos, mos amics de Narbona e de Perinhan que venètz al cors d’occitan e qu’avètz la
paciença de m’escotar... Avètz dreit a la paraula. Digatz-me los que, dins mos vòts, ai
doblidats… e çò qu’ongan vos agradariá de veire arribar, a vos mos amics.
La tièira dels vòts de la bona annada de 2023 es pas encara clavada.
La podètz continuar…

Guiton